Odbiorcami ostatecznymi innowacji są osoby starsze zależne, u których postępuje proces otępienny, z łagodnymi zaburzeniami poznawczymi, chorobami neurozwyrodnieniowymi. Osoby te mogą dojeżdżać na zajęcia z domu lub być np. pacjentami ośrodków alzheimerowskich.
Osoby te doświadczają trudności poznawczych takich jak: problemy z wypowiadaniem się, rozumieniem siebie i innych oraz postrzeganiem otoczenia, z zapamiętywaniem nowych informacji, przypominaniem sobie wydarzeń i faktów z przeszłości, wydobywaniem z zasobów pamięciowych wiedzy i słów czy komunikowaniem się, planowaniem i organizacją czynności oraz kontrolą poznawczą. Mają również kłopoty z poruszaniem się, z czynnościami samoobsługowymi, z kontrolą fizjologiczną, a także tendencje do powtarzania nieefektywnych sposobów zachowania. Konsekwencją tych trudności jest doświadczanie silnego lęku, niepokoju, zawstydzenia, złości i frustracji, co często powoduje wycofywanie się, izolację i poczucie odrzucenia oraz bierność, apatię i poczucie bezsilności. Jednocześnie osoby te mają silną potrzebę ekspresji i kontaktu.
Podczas zajęć terapeutycznych mogą pojawić się trudności w postaci braku potrzeby aktywności oraz niskiej motywacji poznawczej i zadaniowej ze strony odbiorców, a także ich niechęci do podejmowania nowych działań i wyjścia poza dobrze sobie znany schemat codziennego życia i własne przyzwyczajenia. Nowe propozycje mogą zostać zinterpretowane jako zagrożenie lub nadmierne wyzwania. Utrudnieniem może być również doświadczanie wstydu, lęku przed ekspozycją społeczną, oceną i ujawnieniem swoich przeżyć (brak zaufania, sztywny wzór zachowania), ale i kłopoty fizjologiczne (osłabienie kontroli fizjologicznej) oraz ruchowe (problemy z poruszaniem się, koncentracja na drżeniu). Trudnością bywa też obawa związana z ponoszeniem kosztów finansowych.
Dzięki innowacji odbiorcy zaspokajają potrzeby ekspresji, wyrażania uczuć i akceptacji oraz kontaktu. Odnoszą przy tym korzyści terapeutyczne takie jak poprawa samopoczucia, wzrost poczucia własnej wartości, nauczenie się innego sposobu komunikacji, doświadczenie bycia wysłuchanym i zrozumianym, a także dostrzeżonym i ważnym.
O działaniach terapeutycznych odbiorcy ostateczni dowiadują się za pośrednictwem osób bliskich i opiekunów, którym wcześniej informacje o nich przekazują osoby ze środowiska medycznego: lekarze, psycholodzy czy terapeuci. Ci natomiast dowiadują się o nich podczas konferencji, szkoleń, rozmów i kontaktów bezpośrednich. Ponadto informacje o prowadzonych zajęciach mogą znaleźć się w ofercie pedagogów teatru.
Odbiorcy pośredni:
Pracownicy teatru i dramaterapeuci gerontologiczni
Powinny być to osoby, które swój talent, predyspozycje, warsztat aktorski i umiejętności oraz zainteresowania kliniczne chcą wykorzystać do pomocy osobom starszym. Dostrzegają potencjał twórczy tych osób i ich historii, a także chcą go pokazać w przestrzeni publicznej.
Trudnością tej grupy może być brak zrozumienia i wiedzy na temat specyfiki funkcjonowania poznawczego osób starszych, w tym osób z zaburzeniami poznawczymi, brak wiedzy na temat chorób otępiennych, a także lęk wynikający z wyobrażania sobie własnej przyszłości obfitującej w problemy podobne do tych, z którymi zmagają się pacjenci.
Korzyścią dla tej grupy jest zdobycie nowych doświadczeń i wiedzy z zakresu gerontologii oraz możliwość oddziaływań twórczo-terapeutycznych dzięki budowaniu interdyscyplinarnych zespołów.
Do tej grupy najlepiej dotrzeć poprzez bezpośrednie rozmowy i kontakty osobiste, panele dyskusyjne, konferencje i szkolenia z pogranicza psychologii, psychoterapii, terapii, teatru czy sztuki.
Pracownicy służby zdrowia
Lekarze (lekarze rodzinni, geriatrzy, psychiatrzy, neurolodzy, interniści), pielęgniarki i opiekunowie medyczni oraz rehabilitanci i fizjoterapeuci mający kontakt z osobami z zaburzeniami poznawczymi, w tym z pacjentami z otępieniem. Grupa ta ma ugruntowaną wiedzę na temat farmakoterapii, natomiast niewielką o jakości i skuteczności oddziaływań niefarmakologicznych.
Trudnością może być niechęć lub niemożność uczestnictwa w szkoleniach z tego zakresu i brak przekonania o skuteczności tej metody terapeutycznej.
Korzyścią dla tej grupy odbiorców jest posiadanie dodatkowej oferty terapeutycznej dla pacjentów i ich opiekunów, a także wzrost świadomości na temat trudności i zasobów osób z otępieniem (postrzeganie ich z innej perspektywy).
Do tej grupy odbiorców można dotrzeć poprzez szkolenia z zakresu oddziaływania niefarmakologicznego w otępieniu, z pokazaniem efektów pracy dramaterapeutycznej, np. w czasie spektaklu, prób oraz w formie ulotki zawierającej informację na temat modelu pomocy w ramach terapii reminiscencyjnej / dramaterapii gerontologicznej wraz z informacjami kontaktowymi (kto i gdzie prowadzi taką terapię).
Opiekunowie osób zależnych
Opiekunowie osób z otępieniem potrzebują wsparcia informacyjnego, emocjonalnego i instrumentalnego. To ludzie poszukujący pomocy dla swoich bliskich, często odczuwający bezsilność, bezradność i złość, a w konsekwencji – zrezygnowanie, przygnębienie i frustrację. Grupa ta zwykle postrzega swoich bliskich przez pryzmat choroby, deficytów, utraty, przez co traktuje ich przedmiotowo, jako osoby bierne, niesamodzielne, zależne.
Trudnością może być kłopot z dowiezieniem podopiecznych na zajęcia, a także brak poparcia takiej formy terapii ze strony lekarzy i pracowników służby zdrowia. Problem może stanowić także stereotypowe postrzeganie teatru jako wysublimowanej formy sztuki zarezerwowana tylko dla wybranych.
Korzyścią jest uzyskanie pomocy i wsparcia, a przez to zmniejszenie poczucia bezradności i bezsilności oraz możliwość wytchnienia w czasie zajęć pacjenta. Pojawia się również szansa na dostrzeżenie w osobie chorej zasobów twórczych i potencjału osobowego, a także możliwość innego sposobu komunikowania się oraz poprawy jakości kontaktu z nią.
Do tej grupy można poprzez bezpośredni kontakt, informacje o prowadzonych zajęciach terapeutycznych (miejsce, czas, osoba prowadząca, rodzaj terapii, dane kontaktowe) oraz zaproszenia na szkolenia i konferencje poświęcone gerontologii i metodom terapeutycznym.
Wolontariusze
- Studenci psychologii, pedagogiki, aktorstwa i dramaterapii zainteresowani możliwościami zdobycia wiedzy, umiejętności i doświadczenia w zakresie wyżej wymienionych dziedzin, co pozytywnie wpłynie na wykonywaną przez nich w przyszłości pracę. Są to osoby młode, otwarte, zaciekawione kontaktem z inną grupą ludzi.
- Osoby starsze, emeryci, studenci UTW mający dużo wolnego czasu, chętni do podjęcia nowej aktywności.
Trudnością może być dostępność czasowa oraz podtrzymanie motywacji zadaniowej i dużego zaangażowania. Ponadto osoby te mogą przeżywać lęk wywołany wyobrażeniem własnej starości i konsekwencji procesu starzenia się. Mogą także dystansować się i pomagać z perspektywy „zimnego” terapeuty, pomocnika, osoby zdrowszej, sprawniejszej, a także mogą wykazywać się tendencją do nadmiernego ochraniania i wyręczania osób starszych zależnych.
Korzyściami dla tej grupy są: możliwość obserwacji pracy terapeutycznej z osobą starszą, nabywanie umiejętności terapeutycznych, wzrost wrażliwości na potrzeby osób z zaburzeniami poznawczymi oraz dostrzeżenie możliwości wykorzystania teatru w procesie leczenia pacjentów. Możliwy jest także rozwój osobisty. Dodatkową korzyścią może być przełamywanie stereotypów na temat otępień i zachowań osób doświadczających zaburzeń poznawczych.
Do tej grupy można dotrzeć jest za pomocą informacji w środowisku akademickim (podczas szkoleń, konferencji) oraz ogłoszeń o rekrutacji osób zainteresowanych. Zajmuje się tym zespół psychologiczno-teatralny.
