Celem innowacji jest podtrzymanie i zwiększenie uczestnictwa (w tym aktywnego) osób starszych zależnych w życiu społecznym wspólnoty, zwiększenie ilości kontaktów towarzyskich, a także przełamanie barier międzypokoleniowych. Sposobem na to jest włączenie zdalnej komunikacji do rehabilitacji i terapii dzięki wolontariackiemu wsparciu młodzieży z klas informatycznych pod okiem nauczyciela.

Odbiorcami ostatecznymi naszej innowacji są starsze osoby zależne z różnymi schorzeniami i niepełnosprawnością uniemożliwiającą samodzielne funkcjonowanie.

Najważniejsze korzyści dla odbiorców ostatecznych:

• nowe możliwości wykorzystania internetu,
• kontakt ze swoją grupą, w ustalone dni, o stałej porze,
• możliwość uczestnictwa w życiu grupy,
• dostęp do ważnych informacji,
• możliwość zobaczenia swojej grupy, a także innych osób zależnych, rozmowy z nimi,
• świadomość, że nie zostało się zapomnianym/zapomnianą i że można liczyć na wsparcie.

Najważniejsze trudności dla odbiorców ostatecznych na etapie wprowadzania innowacji:

• brak wiary we własne siły – aby przełamać to poczucie osób zależnych, warto do pomocy w ich domach zaangażować wolontariuszy,
• niewystarczająca umiejętność korzystania z komputera – pomoc wolontariuszy powinna ułatwiać obsługę sprzętu i udział w wideokonferencji,
• zniechęcenie spowodowane zbyt wolno działającym internetem lub przestarzałym sprzętem komputerowym – warto wcześniej postarać się o poprawienie parametrów komputera i/lub internetu.

Odbiorcy pośredni naszej innowacji to członkowie stowarzyszeń skupiających osoby starsze, w tym zależne; słuchacze uniwersytetów trzeciego wieku, którzy chcieliby zaprosić do uczestnictwa w zajęciach kolegów, nie mogących z różnych względów na nie uczęszczać; opiekunki środowiskowe, osoby prowadzące kluby seniora.

Odbiorcami pośrednimi mogą być też młodzi wolontariusze, którzy włączają się w organizację wideokonferencji i pomoc techniczną. Mogą to także być terapeuci chcący wykorzystać możliwości wideokonferencji do prowadzenia zajęć z osobami zależnymi, np. biblioterapię czy arteterapię. Terapeuci mogą być oczywiście wolontariuszami.

Korzyści dla odbiorców pośrednich:

• seniorzy, którzy są członkami stowarzyszenia to osoby mające świadomość, że kiedyś sami staną się zależni – uczestnictwo w innowacji może dawać im nadzieję, że w przyszłości nie będą samotni i bezradni,
• umiejętność korzystania z nowego narzędzia – może być przydatna także przy innych okazjach,
• integracja grupy i gotowość do działania na jej rzecz,
• młodzi wolontariusze uczestniczący w projekcie poznają problemy, z jakimi borykają się seniorzy, zdobywają doświadczenie w zakresie wolontariatu, a szczególnie pomocy osobom zależnym,
• obydwie grupy, młodzi i starsi wolontariusze, stykając się z ideą innowacji, mogą w przyszłości wykorzystać tę wiedzę i sami organizować grupy wsparcia,
• terapeuci mogą prowadzić terapię w zupełnie nowych warunkach, przy użyciu narzędzi dotychczas niewykorzystywanych w tego typu działaniach.

Najważniejsze trudności dla odbiorców pośrednich:

• przełamanie lęku seniorów przed nowością, czyli przed korzystaniem z komputera, które dla wielu z nich stanowi ciągle problem.
• konieczność nauczenia się nowego programu,
• brak odpowiedniego sprzętu komputerowego w miejscu, które ma służyć jako centrum wideokonferencji, odpowiednio wyposażonej sali z rzutnikiem i dostępem do internetu.

Aby odbiorcy dowiedzieli się o waszej innowacji:

• umieśćcie informacje na waszej (użytkownika) stronie internetowej,
• przekażcie informacje lokalnemu UTW, lokalnej radzie seniorów i stowarzyszeniom/organizacjom skupiającym osoby starsze,
• przekażcie informacje instytucjom/organizacjom świadczącym pomoc osobom starszym zależnym,
• dotrzyjcie do opiekunów osób starszych zależnych.

Użytkownikami naszej innowacji są instytucje i organizacje zajmujące się osobami zależnymi lub organizacje mające takie osoby w swoich szeregach. Szczególnie chodzi o organizacje czy instytucje, które działają na rozległym lub słabo skomunikowanym terenie.

Mogą to być:

• ośrodki pomocy społecznej, mające obowiązek otoczyć opieką osoby zależne na swoim terenie i zorganizować dla nich opiekę bezpośrednią,
• instytucje prywatne i publiczne, bezpośrednio świadczące usługi opiekuńcze osobom zależnym,
• uniwersytety trzeciego wieku, których członkowie nie są już wstanie przychodzić na zajęcia, choć chcieliby,
• Związek Emerytów i Rencistów i inne stowarzyszenia, których członkami są ludzie w podeszłym wieku – część z nich staje się z czasem osobami zależnymi,
• kluby seniora, których członkowie z upływem czasu lub na skutek chorób tracą możliwość osobistego uczestnictwa w spotkaniach,
• poradnie specjalistyczne (np. neurologiczne) dla osób przewlekle chorych,
• biblioteki publiczne, których niektórzy czytelnicy stają się osobami zależnymi.

Trudności dla użytkowników związane z wprowadzeniem innowacji:

• konieczność poradzenia sobie z barierą psychiczną i wewnętrznym oporem przed nowościami u odbiorców – wymaga to uświadamiania korzyści, jakie mogą osiągnąć,
• przestarzały sprzęt komputerowy, szczególnie ten w domach osób zależnych,
• brak umiejętności osób zależnych korzystania z internetu.

Korzyści dla użytkowników, którzy zechcą wprowadzić innowację:

• kontakty z podopiecznymi mogą być częstsze – pozwala spersonalizować organizowaną pomoc według faktycznych potrzeb odbiorców,
• lepsze poznanie potrzeb podopiecznych – pozwala na wydajniejsze gospodarowanie zasobami zarówno ludzkimi, jak i materialnymi,
• stały kontakt z podopiecznymi – umożliwia modyfikowanie świadczonej pomocy.

1. Jeśli dotąd nie działaliście na rzecz starszych osób zależnych, zacznijcie od poszukania takich osób w swoim otoczeniu (mieście, dzielnicy, gminie). Oceńcie ich potrzeby, przede wszystkim emocjonalne, intelektualne czy społeczne. Ta wiedza przyda się przy ustalaniu tematyki wideokonferencji i przy ustalaniu zakresu działań terapeutycznych. Warto przeprowadzić szkolenie dla użytkowników (grupy zainteresowanych osób, stowarzyszenia, opiekunek socjalnych, itp.) przybliżające zarówno ideę innowacji, jak i potrzeby wynikające z uruchomienia przedsięwzięcia.
2. instrukcja uruchomienia
3. Zorientujcie się, która organizacja czy instytucja może być zainteresowana poprawą funkcjonowania grupy osób zależnych i może stać się partnerem w realizacji projektu: stowarzyszenia, instytucje takie jak MOPS, biblioteki publiczne i inne. Te podmioty mogą być także użytkownikami innowacji.
4. W testowaniu innowacji „Drżąca sieć” niezastąpieni okazali wolontariusze, zarówno uczniowie, jak i seniorzy. Najlepiej, jeśli wśród młodych wolontariuszy znajdą się uczniowie szkoły średniej z klas o profilu informatycznym, wraz z nauczycielem opiekunem. Wyjątkowo dobrym miejscem poszukiwań wolontariuszy seniorów są uniwersytety trzeciego wieku. To miejsca skupiające osoby z dużym doświadczeniem, o różnych umiejętnościach i często bardzo otwartych na działania na rzecz innych. (W naszym przypadku był to Sudecki Uniwersytet Trzeciego Wieku w Wałbrzychu).
5. Zorganizujcie wsparcie psychologa i lekarza specjalisty, którzy włączą się w prowadzenie szkoleń Być może te osoby trzeba będzie zwyczajnie zatrudnić. Udział psychologa w indywidualnych kontaktach z osobami starszymi zależnymi, będzie niezbędny, by pomóc im poczuć się bezpiecznie w nowej sytuacji.
6. Dla wolontariuszy seniorów przygotujcie i przeprowadźcie szkolenie obejmujące zagadnienia dotyczące specyfiki sytuacji i problemów zdrowotnych osób zależnych, a także korzystania z narzędzia Google Hangouts.
7. Scenariusz szkolenia dla seniorów
8. Podobne szkolenie należy przeprowadzić dla młodych ludzi, którzy zechcą uczestniczyć w realizacji projektu, oraz dla opiekującego się nimi nauczyciela. Dokładnie omówcie z tą grupą ideę innowacji oraz specyfikę możliwych zachowań osób starszych zależnych. To właśnie młodzi wolontariusze staną się tym ważnym ogniwem ułatwiającym osobom starszym zależnym kontakt ze światem wirtualnym.
9. Scenariusz dla młodzieży
10. Dokładnie rozpoznajcie możliwości i umiejętności osób starszych zależnych w zakresie korzystania z komputera i internetu. Będą konieczne odwiedziny u nich w domach i być może indywidualne szkolenia (w zależności od potrzeb). W tych szkoleniach powinni uczestniczyć wolontariusze, którzy staną się, przynajmniej na pewien czas, asystentami technicznymi osób zależnych.
11. Program doradztwa indywidualnego dla osób zależnych
12. Warto zorganizować spotkanie integracyjne dla wszystkich uczestniczących w realizacji projektu. Postarajcie się o transport dla osób zależnych. Spotkanie takie należy bardzo starannie przygotować i powinien je poprowadzić dobrze do tych działań przygotowany animator. Może to być osoba nie biorąca udziału w pozostałej części projektu. Spotkanie takie może mieć niezwykle korzystny wpływ na wszystkich uczestników.
13. Uwzględniając potrzeby osób zależnych, należy poszukać odpowiednich terapeutów, którzy będą prowadzić zajęcia podczas kolejnych wideokonferencji oraz w razie potrzeby służyć indywidualnymi radami osobom zależnym.
14. Zorganizujcie szkolenie dla terapeutów, uwzględniając specyfikę potrzeb naszych zależnych oraz warunki, w jakich przyjdzie naszym terapeutom pracować.
15. szkolenie dla terapeutów
16. Sprawdźcie możliwości i potrzeby techniczne (wyposażenie w sprzęt), zarówno osób zależnych jak i użytkownika. Efektem powinno być przedstawienie użytkownikowi kosztorysu przedsięwzięcia z listą koniecznych zakupów. W tym miejscu należy zaprezentować dokładny opis wymagań sprzętowych i programowych dla każdego użytkownika.
17. opis wymagań sprzętowych
18. Kolejnym krokiem powinno być przećwiczenie z każdą osobą zależną, koniecznie z udziałem wolontariusza, korzystania ze sprzętu i programu. Należy przećwiczyć zarówno uruchomianie Google Hangouts jak i łączenie się z innymi uczestnikami.
19. Film oraz instrukcja uruchomienia i udziału w wideokonferencji.
20. Znajdźcie miejsce na wideokonferencje, dostosowane do prowadzenia terapii. Przygotujcie sieć kontaktów i przeprowadźcie szkolenie dla organizacji, która będzie użytkownikiem.
21. szkolenie dla terapeutów
22. Warto przeprowadzić próbne wideokonferencje z udziałem użytkownika, osób zależnych i wolontariuszy. Wypróbujecie wówczas jakość połączeń, a osoby zależne będą mogły przekonać się o niektórych korzyściach płynących z uczestnictwa w programie.
23. pakiet informacyjny, rejestr wideokonferencji
24. Opracujcie materiały instruktażowe zarówno dla użytkownika jak i osób starszych zależnych. Powinny być łatwo dostępne, dlatego umieśćcie je na stronie użytkownika, warto je też wydrukować i używać w formie papierowej.
25. Film, pakiet informacyjny, instrukcja uruchomienia,
26. Zaplanujcie tematykę i liczbę wideokonferencji z udziałem terapeutów uwzględniając potrzeby osób zależnych, należy zaplanować. Materiały niezbędne do tych zajęć należy dostarczcie osobom zależnym przed każdą terapią.
27. Po cyklu, jaki użytkownik uzna za wystarczający, ważne jest podsumowanie przedsięwzięcia z udziałem wszystkich uczestników innowacji, zarówno osób starszych zależnych, jak i wolontariuszy. Można zaprosić także bliskich osób zależnych. Spotkania może mieć niezobowiązującą formę, np. wspólnego grilla, z udziałem animatora zabawy, warto pomyśleć o drobnych pamiątkach dla wszystkich uczestników (osób starszych zależnych i wolontariuszy). Pamiętajcie o zorganizowaniu transportu dla osób zależnych.

W naszym modelu do koordynowania potrzebne są dwie osoby: koordynator techniczny – osoba z wykształceniem informatycznym lub przeszkolona w narzędziach Google oraz koordynator do zadań terapeutycznych.

Zadania koordynatora technicznego:

• sprawdzenie umiejętności członków stowarzyszenia w zakresie korzystania z internetu,
• sprawdzenie sprzętu komputerowego członków stowarzyszenia, sprzętu stowarzyszenie w jego siedzibie i jakości internetu,
• ustalenie, czy osoby zależne wybrane do uczestnictwa w innowacji mają wystarczające umiejętności do samodzielnego udziału w wideokonferencji, tych osób nie powinno być więcej niż 5-6.
• zadbanie o wsparcie wolontariuszy – asystentów technicznych dla osób zależnych w domach,
• przeszkolenie osób zależnych, osób w stowarzyszeniu, wolontariuszy terapeutów w zakresie korzystania z narzędzia Google Hangouts,
• moderowanie kilku początkowych wideokonferencji.

Zadania koordynatora terapeutycznego:

• zadbanie o dobry kontakt ze stowarzyszeniem, poznanie terapeutycznych potrzeb jego członków,
• zadbania o udział w konferencjach odpowiednich terapeutów,
• współpraca ze stowarzyszeniem w zakresie ustalania terminów wideokonferencji,
• ustalenie terminy spotkań ewaluacyjnych,
• jeśli stowarzyszenie posiada środki na zatrudnienie terapeuty, pomoc w znalezieniu wysokiej klasy specjalisty,
• pozyskanie wolontariuszy terapeutów do udziału w wideokonferencjach,
• jeśli są na to środki a stowarzyszenie wyrazi taką chęć – zatrudnienie psychologa.

Koordynatorzy i osoba ze stowarzyszenia odpowiedzialna za współpracę powinni spotykać się po każdej wideokonferencji w celu ewaluacji swoich działań.

Rozwiązanie nie generuje kosztów, chyba że osoby starsze zależne nie mają żadnego sprzętu komputerowego (nawet smartfonów) i dostępu do internetu. Wtedy kosztem jest kupno sprzętu i miesięczna opłata za korzystanie z internetu (do ok. 50 zł miesięcznie, często połączona z abonamentem w telewizji kablowej lub telefonicznym). Naszym zdaniem koszt ten powinna ponieść osoba zależna, która sprzęt może wykorzystywać w innym celu niż tylko udział w wideokonferencji. Należy rozważyć, czy osoba zależna nie mogłaby skorzystać ze środków PFRON na zakup komputera.

W zależności od rodzaju przeprowadzanych wideokonferencji użytkownik powinien liczyć się z kosztami zatrudnienia terapeuty i być może czasem informatyka. Te koszty nie powinny być wyższe niż 3000 zł rocznie. Zależy to oczywiście od częstotliwości zajęć terapeutycznych.

1. Osoby chętne do koordynowania działań w modelu, w tym informatyk.
2. Grupa społeczna, w której są seniorzy zależni, chcący uczestniczyć w kontaktach społecznych z pozostałymi członkami tej grupy.
3. Grupa powinna mieć lub chociaż wyrazić chęć kontaktów wideo online.
4. Aby kontakty były bardziej pomocne dla osób zależnych, należałoby zatrudnić terapeutów lub zapewnić terapeutów wolontariuszy.
5. Wsparcie wolontariuszy-asystentów technicznych (młodzież, latarnicy cyfrowi).

Satysfakcja odbiorców ostatecznych wynika przede wszystkim z możliwości utrzymania i /lub odnowienia kontaktu z członkami wspólnoty (tu: Regionalnego Stowarzyszenia Osób z Chorobą Parkinsona w Wałbrzychu). Zapośredniczone przez aplikacje kontrakty mają nieco inną dynamikę niż spotkania osobiste, mogą jednak być satysfakcjonujące dla odbiorców ostatecznych, dając szansę na nowe formy ekspresji, także niewerbalnej. Ważnym aspektem innowacji jest włączenie odbiorców ostatecznych do realizacji ćwiczeń terapeutycznych wraz z grupą (śpiewanie, czytanie, lepienie figurek, malowanie), co daje poczucie bycia we wspólnocie. Innowacja pozwala nie tylko na odnowienie danych znajomości, ale również na nawiązanie relacji z nowymi osobami (młodzi wolontariusze, specjaliści odwiedzający odbiorców ostatecznych w domu). Jak pokazują badania ewaluacyjne, kontakty te mają potencjał do przekształcenia się w bardziej trwałe relacje wykraczające poza ramy spotkań określonych w programie projektu. Dodatkowym elementem wpływającym na użyteczność innowacji jest połączenie spotkania towarzyskiego grupy z zajęciami terapeutycznymi, podczas których uczestnicy mogą wspólnie poćwiczyć wymienić się doświadczeniami i przemyśleniami, zdobyć wiedzę, poznać ćwiczenia terapeutyczne (także kontynuować ich realizację poza zajęciami).

Dzięki włączeniu do projektu wolontariuszy – uczniów technikum, osoby starsze zależne, które mają trudność w nauczeniu się programu, otrzymują bezpośrednie bezpłatne wsparcie w obsłudze sprzętu i programu podczas wideokonferencji. Po zaopatrzeniu grupy w odpowiedni sprzęt (kamera, rzutnik, komputer, mikrofon, internet), nie są potrzebne dodatkowe nakłady do kontynuacji wideokonferencji także po zakończeniu programu terapeutycznego.