Innowacja polega na ćwiczeniach ruchowych i pamięciowych wykonywanych w parach – osoba starsza zależna i jej opiekun. Praca w dużej mierze odbywa się w domach osób starszych, do których przyjeżdża trener na indywidualne spotkania. Ponadto organizowane są treningi grupowe połączone ze spotkaniami integracyjnymi przy kawie i herbacie. Spotkania prowadzi moderator, aby ułatwić uczestnikom wymianę doświadczeń, otworzyć się na drugą osobę i nawiązać bliższe relacje. Dzięki umiejętnościom nabytym podczas pracy z trenerem, przyjaznym charakterze ćwiczeń po zakończeniu interwencji podopieczni wraz z opiekunami ćwiczą samodzielnie.
Celem innowacji jest poprawa kondycji fizycznej oraz psychicznej osób starszych zależnych i ich opiekunów, a także wypracowanie nawyków regularnych ćwiczeń fizycznych oraz intelektualnych. Sposobem na to są wykonywane w parach treningi usprawniające oraz treningi grupowe połączone z integracją.
Odbiorcami ostatecznymi innowacji są osoby starsze zależne, z pierwszymi oznakami zaników pamięci, początkiem demencji czy choroby Alzheimera i/lub z ograniczeniami ruchowymi wynikającymi z wieku, słabej kondycji fizycznej czy po urazach. Kiedyś aktywne, teraz przejawiające lęk przed wyjściem z domu, upadkiem, zgubieniem się.
Trudności i bariery dla osób starszych zależnych, które mogą być związane z uczestnictwem w innowacji to wstyd z powodu niesamodzielności, brak wiary we własną sprawczość i możliwość poprawienia swojego stanu regularnymi ćwiczeniami,
To także strach przed wyjściem z domu, do nieznanego miejsca, związany również z problemami z poruszaniem się po mieście, lęk przed spotkaniami z nowymi osobami.
Najważniejsze korzyści z udziału w innowacji:
Odbiorcami pośrednimi innowacji są opiekunowie osób starszych zależnych. Jest to grupa bardzo zróżnicowana, najczęściej małżonkowie osób zależnych (często same potrzebująca wsparcia) lub ich dzieci. Swój czas wolny poświęcają opiece nad osobą zależną, głównie czynnościom porządkowym, opiekuńczym, towarzyszeniu w czasie wizyt lekarskich. Są przemęczone, zrezygnowane, bez wsparcia wśród bliskich, niewidzące szansy na poprawę swojej sytuacji. Opiekunami mogą być także osoby zatrudnione przez rodzinę, często działające według swoich wypracowanych schematów i zamknięte na nowe sposoby działania.
Opiekunowie mogą mieć trudność z regularnym uczestnictwem w treningach ze względu na nadmiar obowiązków, brak czasu i możliwości dojazdu. Często potrzebują przełamania własnych utartych schematów działania i myślenia, by dostrzec pozytywne efekty wspólnej pracy z osoba zależną.
Najważniejsze korzyści z udziału w innowacji:
Użytkownikami innowacji są instytucje i organizacje, które prowadzą działania dla osób starszych, organizacje zrzeszające opiekunów osób starszych i osoby starsze zależne: centra aktywności seniorów, kluby seniora, domy kultury oraz trenerzy.
Trudności przy wprowadzaniu innowacji mogą być związane ze znalezieniem źródła finansowania programu, dotarciem do potencjalnych odbiorców, a także przekonaniem ich do wyrwania się z utartych schematów działania i do sensowności uczestniczenia w programie. Niełatwe może być dostosowanie godzin treningów, tak aby skorzystali na nich seniorzy i ich opiekunowie.
Najważniejsze korzyści z wprowadzenia innowacji:
Szczegółowe informacje na temat kolejnych działań znajdziecie w scenariuszach treningów indywidualnych i grupowych.
Konieczne będzie:
9. Zorganizujcie treningi indywidualne.
Przekażcie trenerowi kontakty do uczestników w celu ustalenia dogodnych terminów i godzin spotkań w domu seniora. Nadzorujcie realizowanie tych spotkań.
Uzupełnieniem treningów są ćwiczenia wykonywane samodzielnie przez uczestników – w tym celu dostarczcie im materiały instruktażowe do ćwiczeń fizycznych i pamięciowych – w formie papierowej oraz w formie filmiku.
10. Zorganizujcie spotkania grupowe – treningi grupowe połączone ze spotkaniami integracyjnymi. Ustalcie dogodne terminy i godziny spotkań, poinformujcie o tym uczestników; warto kilkakrotnie przypomnieć o zaplanowanym spotkaniu, np. SMS-em tydzień przed spotkaniem i kolejnym, na dzień przed spotkaniem (pamiętajcie, aby SMS-y były krótkie i zawierały tylko najważniejsze informacje).
11. Dodatkowo możecie:
Uważamy, że najlepiej by było, gdyby osobami odpowiedzialnymi za działanie modelu byli pracownicy organizacji działającej na rzecz seniorów czy domów kultury, mający doświadczenie w pracy ze środowiskiem osób starszych. Ale mogą to być też działacze lokalni czy opiekunowie osób zależnych z osobowością lidera, mający chęci i dostęp do zasobów lokalowych, osobowych i finansowych..
Bardzo ważną osobą jest trener (instruktor rekreacji ruchowej). Jest to osoba, która najwięcej czasu spędza z uczestnikami, więc ważne, aby miała doświadczenie w pracy z seniorami i lubiła pracować z tą grupą społeczną. Trener jest niezbędny w prawidłowym działaniu modelu, gdyż odpowiada on za bezpieczeństwo, odpowiedni dobór ćwiczeń i prawidłowość ich wykonywania.
Dodatkowo na podstawie opinii eksperta, badacza i własnych doświadczeń widzimy, że:
Wsparciem dla trenera będzie moderator spotkań grupowych – może to być ta sama osoba, która koordynuje działanie modelu. Istotne jest, żeby była to osoba wrażliwa, optymistyczna, elastyczna i kreatywna. Ważne, aby moderator spotkań grupowych był w stałym kontakcie z trenerem prowadzącym spotkania indywidualne. Dobrze, jeśli trener na bieżąco przekazuje moderatorowi informacje o poszczególnych uczestnikach i o przebiegu treningów indywidualnych. Spotkanie grupowe powinno być wspólnie zaplanowane przez moderatora i trenera, tak aby poszczególne części współgrały ze sobą. Obie te osoby powinny też w czasie spotkania uzupełniać się nawzajem i wspierać się w trudniejszych momentach.
Przy założeniu, że z rozwiązania będzie korzystało 10 par (senior zależny + opiekun) koszt pierwszych 3 miesięcy programu, kiedy naprzemiennie odbywają się treningi indywidualne i grupowe obejmuje:
Koszt następnych 9 miesięcy prowadzenia programu, kiedy raz w miesiącu odbywałoby się spotkanie grupowe, a poza tym uczestnicy ćwiczyliby samodzielnie w domu, wyniósłby ok. 3000.
Szacunkowy roczny koszt użytkownika, np. klubu seniora to 15 000 zł
Koszt roczny na parę (senior + opiekun) to 1500 zł
Koszt roczny na 1 osobę to 750 zł
Porównując powyższe wyliczenia z kosztami prowadzenia regularnych treningów dla grupy 20-30 aktywnych seniorów (raz w tygodniu po 1 godz. ćwiczeń w grupie 10 – 15 osób), koszt wydaje się porównywalny, tym bardziej gdyby te treningi dla aktywnych seniorów rozszerzyć o kawiarnianą część integracyjną.
Wyniki ewaluacji rozwiązania mówią wyraźnie o intuicyjności rozwiązania, użyteczności z poziomu odbiorców oraz znacznym stopniu pozytywnego doświadczenia:
Psychika dąży do tego, żeby nie być zależnym, nie być ciężarem dla tych bliskich, jeśli tylko może.
Mnie się to bardzo podoba. To jest takie zaskakujące. Człowiek się wysila.
W ciągu sześciu spotkań osoby starsze zależne i ich opiekunowie są w stanie nauczyć się samodzielnie ćwiczyć i co więcej, poznać sekwencje ruchów, które ułatwiają im wykonywanie codziennych czynności, jak na przykład wstawanie czy ubieranie się. Dla jednej z uczestniczek proponowane ćwiczenia miały charakter rehabilitacji i pomogły jej odzyskać sprawność po złamaniu.
Na pewno pokazała też ćwiczenia [trenerka], które wybitnie pode mnie były pokazane. Masaże piłeczką pingpongową albo prowadzenia po ścianie. W każdym razie takie, które mi usprawniają nogę.
Ja się chwalę tym, że tu przychodzę. Ja wszystkim mówię, jak to wygląda: żałujcie, że nie bierzecie udziału.
Kontynuacja tego uszczęśliwiłaby nas […] Bardzo pożyteczne naprawdę.